Tuberculosis (တီဘီေရာဂါ)

Tuberculosis (တီဘီေရာဂါ)
===================

တီဘီေရာဂါဟာ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားၿပီး ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ေခ်ာင္းဆိုး၊
 ႏွာေခ်ရာမွ ထြက္ေပၚလာေသာ အမႈန္အမႊားေလးမ်ားကို ရွဴရွိဳက္မိရာမွ ေရာဂါကူးစက္
တတ္သည္။ တီဘီေရာဂါသည္ အေရးႀကီးေသာ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္သည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားလွ်င္ ထိေရာက္စြာ ကုသမႈ ခံယူသင့္ၿပီး ထုိသို႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသပါက ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္သည့္ ေရာဂါျဖစ္သည္။
TB ေရာဂါသည္ အဆုတ္ကို အဓိကအားျဖင့္ ထိခုိက္ေစသည္။ သို႔ေသာ္ ကိုယ္ခႏၶာ၏ ဂလင္းအက်ိတ္မ်ား၊ အရိုးမ်ား၊ အာရံုေၾကာ စသည့္မည္သည့္ အစိတ္အပုိင္းကုိမဆို ပိုးဝင္ေရာက္ႏိုင္သည္။

လကၡဏာမ်ား
-------------------
အေတြ႕ရမ်ားေသာ လကၡဏာမ်ားမွာ-
- ၃ ပတ္ႏွင့္အထက္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း (တခါတရံ ေသြးပါတတ္)
- ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်ျခင္း
- ဖ်ားျခင္း (အဖ်ား မႀကီးဘဲ တေငြ႕ေငြ႕ဖ်ားတတ္)
- ပင္ပမ္း ႏံုးခ်ိေနတတ္ျခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။

ျဖစ္ပြားရေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
------------------------------------
Mycobacterium tuberculosis ေခၚ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ တီဘီေရာဂါ ျဖစ္ပြားသည္။ ေရာဂါျဖစ္သူႏွင့္ ထိေတြ႕မႈ မ်ားသည့္သူမ်ားကို ေရာဂါ ကူးစက္ႏုိင္သည္။ ေရာဂါပုိး ဝင္ေရာက္ေနေသာ္လည္း ကိုယ္ခႏၶာ ခုခံအားက
 ေရာဂါပိုးကုိ မသတ္ႏုိင္ေသာ္လည္း ပိုးပြားမ်ားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ေသာ အေျခအေနမ်ဳိးတြင္ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား မေပၚဘဲ ရွိတတ္ၿပီး ထိုအေျခအေနကို Latent TB ဟု သတ္မွတ္သည္။ ေရာဂါပုိးကုိ ကုိယ္ခံအားစနစ္က ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္း မရွိဘဲ
 ပိုးမ်ား ပြားမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနေသာ အခါတြင္မူ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာကာ တျခားသူမ်ားကိုလည္း ပိုမုိ ကူးစက္လြယ္ေစသည္။ ထိုအေျခအေနကို Active TB ဟု သတ္မွတ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Latent TB ျဖစ္ေနသူတို႔သည္ ခုခံအား က်ဆင္း၊
 အားနည္းသည့္အခါမ်ဳိးတြင္ Active TB အဆင့္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားႏုိင္သည္။

ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား
------------------------------------

ဆရာဝန္ႏွင့္ သြားေရာက္ျပသသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား
---------------------------------------------------------
- ၃ ပတ္ႏွင့္အထက္ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္
- ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါလွ်င္
 ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသရန္ လိုအပ္သည္။

စစ္ေဆးမႈမ်ား
------------------
- ရင္ဘတ္ ဓါတ္မွန္ (Chest X ray)
- ေသြးစစ္ေဆးျခင္း
- သလိပ္ စစ္ေဆးျခင္း (Sputum for AFB)
- ကြန္ျပဴတာ ဓါတ္မွန္ (CT)
- သံလိုက္ဓါတ္မွန္ (MRI)
- Mantoux Test (for latent TB)
- ခါးဆစ္ရိုးေဖာက္ စစ္ေဆးျခင္း (Lumbar Puncture)

ကုသျခင္း
---------------
တီဘီေရာဂါကုိ စနစ္တက် ကုသပါက ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္သည္။ ကုသရာတြင္ မတူညီေသာ ပုိးသတ္ေဆးမ်ားကုိ ေပါင္းစပ္ အသံုးျပဳၾကသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေဆးကုိ ၆ လေသာက္ရသည္။
သို႔ရာတြင္ ေဆးယဥ္ပါး တီဘီ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားလွ်င္မူ ကုသမႈသည္ ၂ ႏွစ္ခန္႔အထိ ရွည္ၾကာႏုိင္သည္။

ကာကြယ္ျခင္း
------------------
BCG vaccine ကာကြယ္ေဆး ထိုးျခင္းသည္ ၁၀ ေယာက္တြင္ ၈ ေယာက္ ကာကြယ္မႈ ရသည္ဟု ဆုိၾကသည္။ ထို ကာကြယ္ေဆးကို တီဘီ ကူးစက္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားသည့္ သူမ်ား (ဥပမာ- အျဖစ္မ်ားသည့္ ႏုိင္ငံတြင္ ေနသည့္ ကေလးငယ္၊ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ား) စသည္တို႔တြင္ အဓိက ထိုးေလ့ရွိသည္။

ၾကယ္မင္းတာယာ
Healthcare.com.mm
Ref: NHS Choices, UK