သားဆက္ျခားထိုးေဆး (Contraceptive Injection)

www.myanmarhealthcentre.com
သားဆက္ျခားထိုးေဆး (Contraceptive Injection)

သားဆက္ျခားထိုးေဆး  (Contraceptive Injection) သည္ အလြန္ထိေရာက္၍ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ သားဆက္ျခားသည့္ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။ သားဆက္ျခားေဆး ၁ လံုး၏ အာနိသင္သည္ အနည္းဆံုး ၁၃ ပတ္ၾကာျမင့္သည္။ သို႔ေသာ္ ေဆးအမ်ိဳးအစား ေပၚမူတည္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆး (Contraceptive Injection) ဆိုတာဘာလဲ?

သားဆက္ျခားေဆးတြင္ ပ႐ိုဂ်က္စထိုဂ်င္ (Progestogen) ေဟာ္မုန္းပါ၀င္သည္။ ထိုေဆးကို ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေက်ာ္ ကာလ ကတည္းက တကမာၻလံုးတြင္ စတင္အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဒီပို-ပ႐ိုဗာ (Depo-Provera®) သည္ အသံုးအမ်ားဆံုးေသာ ေဆးအမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္ျပီး ၁၂ ပတ္ၾကာလွ်င္ ၁ ၾကိ္မ္ ထိုးရန္ လိုအပ္သည္။ ဆရနာ ပ႐က္စ္ (Sayana Press®) သည္ လည္း ဒီပို-ပ႐ိုဗာ (Depo-Provera®) ႏွင့္ ဆင္တူသည့္ ေဆးျဖစ္သည္။ ႏိုရစ္တီရတ္ (Noristerat®) အမည္ျဖင့္လည္း ရရွိ ႏိုင္ျပီး ထိုေဆးသည္ ၈ ပတ္ၾကာလွ်င္ ၁ ၾကိမ္ ေဆးထိုးရန္ လိုအပ္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးသည္ မည္ကဲ့သို႔ အလုပ္လုပ္သနည္း?

ပ႐ိုစထ႐ိုဂ်င္ကို ၾကြက္သားမ်ားအတြင္းသို႔  ထိုးျပီးေနာက္ (သို႔) အေရျပားေအာက္သို႔ ထိုးျပီးေနာက္ ေသြးစီးေၾကာင္း အတြင္းသို႔ တေျဖးေျဖး ျပန္လႊတ္ထုတ္ေပးသည္။ ထိုေဆးသည္ အဓိကအားျဖင့္ မ မ်ိဳးဥအိမ္မွ မ မ်ိဳးဥ ထုတ္လႊတ္ျခင္း( မ မ်ိဳးဥ ေၾကြျခင္း) ကို တားဆီးေပးသည္။ ထို႔အျပင္ သားအိမ္ေခါင္းထိပ္၀တြင္ အက်ိအခၽြဲမ်ားကို ထူထပ္ေစျပီး ပိတ္ဆို႔မႈျဖစ္ေပၚေစသည္။ သားအိမ္ေခါင္းအ၀တြင္ အက်ိအခၽြဲမ်ား ထူထပ္ပိတ္ဆို႔ျခင္းေၾကာင့္ လိင္ဆက္ဆံသည့္အခါ သုတ္ပိုးေကာင္ သားအိမ္အတြင္းသို႔ မ၀င္ႏိုင္ေစရန္ တားဆီးျပီး မ မ်ိဳးဥႏွင့္ေပါင္းစပ္ျခင္းကို တားဆီးသည္။ ထို႔အျပင္ ထိုေဆးသည္ သားအိမ္နံရံမ်ားကိုလည္း ပါးေစ သျဖင့္ သေႏၶသားေလာင္းမ်ား နံရံကို တြယ္မရေတာ့ေပ။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးသည္ မည္မွ် အာနိသင္ရွိသနည္း?

ထိုေဆးသည္ အလြန္အာနိသင္ရွိေပသည္။ သားဆက္ျခားထိုးေဆးထိုးထားေသာ အမ်ိဳးသမီး အေယာက္ ၁၀၀၀ သည္ ပံုမွန္ လိင္ဆက္ဆံပါက  ၂-၆၀ ေယာက္သည္  ၂ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္သည္။  ေဆးမထိုးဘဲ လိင္ဆက္ဆံေသာ အမ်ိဳးသမီး အေယာက္ ၁၀၀၀ တြင္ ၈၀၀ သည္ ၁ ႏွစ္အတြင္း ကိုယ္၀န္ရႏိုင္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆး၏ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားဟာ ဘာလဲ?

·         ေန႔စဥ္အခ်ိန္မွန္ ေဆးေသာက္ျခင္းအတြက္ ဂ႐ုစိုက္ရန္ မလိုအပ္ေပ။ ၂-၃ လၾကာျပီးမွ သားဆက္ျခားေဆးထိုးရန္ လိုအပ္သည္။

·         လိင္ဆက္ဆံျခင္းအေပၚ အေႏွာင့္အယွက္မရွိေပ။

·         မိခင္ႏို႔တိုက္ေကၽြးေနစဥ္အတြင္းလည္း အသံုးျပဳႏိုင္သည္။

·         ရာသီေသြးေပၚျခင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အခ်ိဳ႕ေသာ ျပႆနာမ်ားကို ကူူညီေျဖရွင္းေပးသည္။ ဥပမာ - ရာသီေသြးမဆင္း မွီ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျဖစ္ျခင္း ၊ ရာသီလာခ်ိန္တြင္ အလြန္နာက်င္ျခင္းႏွင့္ အန္ဒိုမီထရီယိုစစ္ ေရာဂါ (Endometriosis) ။

·         ေဟာ္မုန္းေပါင္းစပ္ထားေသာ သားဆက္ျခားေဆးမ်ားကို မသက္ႏိုင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္သည္။

·         မ မ်ိဳးဥအိမ္ ကင္ဆာႏွင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ေပၚႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္းကို ေလ်ာ့ခ်ေပးသည္။

·         အကယ္၍ ေဆးသံုးစြဲျခင္းကို ရပ္တန္႔လိုပါက ဆရာ၀န္ (သို႔) သူနာျပဳဆရာမထံသြားရန္ သေႏၶတားပစၥည္းကို ဖယ္ထုတ္ ရန္ မလိုအပ္ေပ။

သားဆက္ျခားေဆးထိုးျခင္း၏ ဆိုးက်ိဳးဟာ ဘာလဲ?

·         ေဆးထိုးလိုက္ျပီးေနာက္ ထိုေဆးကို ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ ျပန္ဖယ္ထုတ္၍ မရေတာ့ေပ။ ေဆး၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား သည္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ ပ႐ိုဂ်က္စထိုဂ်င္ကုန္သြားသည့္အခ်ိန္အထိ ၂-၃ လခန္႔ၾကာျမင့္တတ္သည္။

·         ေဆးအာနိသင္သည္ ရွည္ၾကာသည့္အတြက္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္လိုသည့္အခါ သေႏၶေအာင္ရန္အတြက္ အခ်ိန္တစ္ခုအထိ ေစာင့္ရန္ လိုအပ္သည္။ ေစာင့္ရသည့္ အခ်ိန္သည္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦးကြာဟခ်က္ ရွိသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳး သမီးမ်ားသည္ ေဆးေနာက္ဆံုးထိုးျပီးသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ၆-၈ လၾကာသည္အထိ မ မ်ိဳးဥေၾကြျခင္းမရွိေပ။ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳး သမီးမ်ားတြင္ မ မ်ိဳးဥေၾကြရန္ ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ခန္႔ၾကာျမင့္သည္။ ထိုသို႔ၾကာျမင့္ျခင္းသည္ သားဆက္ျခားေဆးကို မည္မွ် ၾကာၾကာသံုးစြဲခဲ့သည္ဆိုသည့္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ဆက္စပ္ျခင္းမရွိေပ။

·         ရာသီစက္၀န္းသည္ ေျပာင္းလဲႏိုင္သည္။ ေဆးထိုးျပီး ပထမလမ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ရာသီေသြးဆင္း သည့္အခ်ိန္သည္ မ မွန္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္ျပီး ေသြးပမာဏသည္လည္း ပံုမွန္ထက္ ပိုမ်ားျပီး ရက္ပိုၾကာတတ္သည္။ သို႔ေသာ္ ရာသီေသြးပမာဏမ်ားစြာ အျမဲမဆင္းတတ္ေပ။ ပထမလအနည္းငယ္ၾကာျပီးေနာက္ ရာသီေသြးပမာဏသည္ ပံုမွန္ထက္ ပိုနည္းျပီး ရက္မမွန္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္သည္။ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုတြင္ ရာသီေသြးမေပၚဘဲ ရွိတတ္သည္။ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ သုံးေလေလ ရာသီေသြးဆင္းမႈ ရပ္တန္႔ျခင္း ပိုျဖစ္ေလျဖစ္သည္။ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို ၁ ႏွစ္ခန္႔ ထိုးထားေသာ အမ်ိဳးသမီး ၁၀ ေယာက္တြင္ ၇ ေယာက္သည္ ရာသီေသြး ရပ္သြား သည္။

အခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ရာသီေသြးဆင္းခ်ိန္ မမွန္ျခင္းသည္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ေစသည္။ သို႔ေသာ္ ေဆးထိုး ေနစဥ္အတြင္း ရာသီေသြး ဆင္းခ်ိန္ မမွန္ပါက ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္သင့္သည္။ ရာသီေသြးဆင္းခ်ိန္ မမွန္ျခင္းသည္ တခါတရံ အျခားေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား (ဥပမာ - ေရာဂါပိုး၀င္ေရာက္ျခင္း) ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ပါက ကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးမ်ားတြင္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးရွိသလား?

ရာသီေသြးေပၚခ်ိန္ မမွန္သည္မွလြဲ၍ အျခားေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ျဖစ္ခဲသည္။ အကယ္၍ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး တစ္ခု (သို႔) တစ္ခုထက္ပို၍ ျဖစ္ေပၚမည္ဆိုပါကလည္း ၂ လခန္႔ၾကာျပီးေနာက္ အလိုအေလ်ာက္ ျပန္ေပ်ာက္သြားတတ္သည္။ အျခားေသာ ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္  ခႏၶာကိုယ္ေဖာေရာင္ျခင္း ၊ ၀က္ျခံမ်ားေပါက္လာျခင္း ၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းႏွင့္ ရင္သားတင္းျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ သားဆက္ျခားထိုးေဆးသည္ အထက္ပါ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္ဟု ေထာက္ခံထားေသာ သုေတသန ေလ့လာထားမႈ အနည္းငယ္သာရွိသည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို ရပ္တန္႔သည့္ အဓိကအေၾကာင္းျပခ်က္မွာ ရာသီေသြးဆင္းခ်ိန္ မမွန္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးသည္ အ႐ိုးပါးျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ အ႐ိုးပါးျခင္းေၾကာင့္ မည္သည့္ျပႆနာကိုမွ် မျဖစ္ေပၚေစေသာ္ လည္း ေဆးထိုးျခင္းကို ရပ္တန္႔လိုက္ပါက ပံုုမွန္အေနအထားသို႔ ျပန္ေရာက္သြားသည္။ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အသံုးျပဳပါက အ႐ိုးပါးျခင္းကို ပိုျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၂ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ၾကိမ္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသ၍ စမ္းသပ္မႈမ်ား ခံယူ ျပီး ထိုသားဆက္ျခားသည့္ နည္းလမ္းသည္ လူနာအတြက္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္း ဟုတ္မဟုတ္ အၾကံျပဳခ်က္ ေတာင္းခံပါ။

ေဆးထိုးျခင္းေၾကာင့္ ေဆးထိုးသည့္ ေနရာတြင္ နာက်င္ျခင္းႏွင့္ ေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ားကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ ဆရနာ ပ႐က္စ္ (Sayana Press®) ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ အလြန္ ျဖစ္ခဲသည္။ အကယ္၍ ေဆးထိုးသည့္ ေနရာတြင္ ထိုလကၡဏာမ်ားျဖစ္ေပၚေနပါက ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသရန္ လိုအပ္သည္။

မည္သူတို႔တြင္ သားဆက္ျခားထိုးေဆး မသံုးသင့္သလဲ?

အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုသည္ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို အသံုးျပဳႏိုင္သည္။ ဆရာ၀န္မ်ားႏွင့္ ေဆးထိုးမည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ယခင္ကျဖစ္ခဲ့ဖူးေသာ ေရာဂါမ်ားႏွင့္ ယခုျဖစ္ေနေသာ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးရန္ လိုအပ္သည္။ ဥပမာ - မၾကာမွီ က ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ခဲ့ဖူးလွ်င္ (သို႔) အသည္းေရာင္အသား၀ါေရာဂါရွိသူျဖစ္လွ်င္ ထိုသူမ်ားတြင္ ေဆးမထိုုးသင့္ေပ။

အကယ္၍ အ႐ိုးပါးရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားသူျဖစ္ပါက အျခားေသာ သားဆက္ျခားသည့္ နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္သည္။ အ႐ိုးပါးႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ရွိသူမ်ားတြင္

·         အလြန္အမင္း ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း ၊ အလြန္ပိန္ျခင္း အစားအေသာက္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စိတ္ေရာဂါရွိျခင္းေၾကာင့္ ရာသီေသြး ၆ လ (သို႔) ၆ လေက်ာ္ ေပ်ာက္ေနသူမ်ား။

·         အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္သူမ်ား။

·         မ်ိဳး႐ိုးထဲတြင္ အ႐ိုးပါးသည့္ ရာဇာ၀င္ရွိသူမ်ား ျဖစ္သည္။

သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို မည္ကဲ့သို႔ ထိုးႏိုင္သနည္း?

ေဆးကို ၾကြက္သားမ်ားအတြင္းသို႔ ထိုးရသည္။ အထူးသျဖင့္ တင္ပါး ၊ ေပါင္ႏွင့္ ၀မ္းဗိုက္အတြင္းသို႔ ထိုးႏိုင္သည္။ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္မိခင္မ်ားတြင္ သားဆက္ျခားေဆး မထိုးရပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဆးမထိုးမွီ ကိုယ္၀န္ရွိ ၊ မရွိ စစ္ေဆးရန္မွာ အေရးၾကီး ေပသည္။

ထိုအေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ပထမဆံုးအၾကိမ္ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို ရာသီေသြးစဆင္းသည့္ ပထမရက္မွ ၅ ရက္အတြင္း ထုိးေလ့ရွိသည္။ ထိုရက္မ်ားအတြင္း သားဆက္ျခားေဆး ထိုးပါက ေဆးအာနိသင္ ခ်က္ျခင္း သက္ေရာက္သည္။  ေနာက္ေဆးမ်ားကို မိမိထိုးသည့္ ေဆးအမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ျပီး ၈ ပတ္မွ ၁၃ ပတ္ခြာထိုးႏိုင္သည္။ အကယ္၍ ရာသီေသြး ဆင္း သည့္ ပထမရက္မွ ၅ ရက္အတြင္း ေဆးမထိုးျဖစ္ပါက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္မဆို ေဆးထိုးႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ေဆးမထိုးမွီ ကိုယ္၀န္ရွိ ၊ မရွိစစ္ေဆးရန္မွာ အေရးၾကီးျပီး ကိုယ္၀န္မရွိမွသာ ေဆးထိုးႏိုင္သည္။ ေဆးထိုးျပီးေနာက္ ၇ ရက္အတြင္း လိင္ဆက္ဆံပါက ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳရန္ လိုအပ္သည္။

ဆရနာ ပ႐က္စ္ (Sayana Press®) အမည္ရွိ ထိုးေဆးသည္ မိမိကိုယ္တိုင္ ထိုးႏိုင္ေသာ ေဆးျဖစ္သည္။ ဆရာ၀န္မ်ားမွ ထို ေဆးကို မည္ကဲ့သို႔ ထိုးရမည္ကို သင္ေပးလိမ့္မည္။

ဆရာ၀န္ထံတြင္ သားဆက္ျခားေဆးထိုးေပးပါက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေနာက္တစ္လံုး ထိုးရမည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို ရွင္းျပလိမ့္ မည္။ ေဆးကို သတ္မွတ္ရက္ထက္ ၂ ပတ္အထိ ေစာ၍ ထိုးႏိုင္သည္။ ဥပမာ - ေနာက္ေဆးထိုးရမည့္ ရက္သည္ အားလပ္ရက္ ခရီးထြက္မည္ႏွင့္ တိုက္ေနပါက အခ်ိန္ေစာ၍ ထိုးႏိုင္သည္။

မွတ္ခ်က္။       ။ အကယ္၍ သတ္မွတ္ရက္ထက္ ေနာက္က်ျပီးမွ ထိုးပါက ကိုယ္၀န္တားဆီးႏိုင္ျခင္းကို ဆံုး႐ႈံးလိမ့္မည္။

သတိျပဳရန္

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ေရာဂါရွာေဖြျခင္းႏွင့္ ေဆး၀ါးကုသ ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ မဟုတ္ပဲ မိမိတြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာေရာဂါအေျခအေန မ်ားကို ေစာလ်င္စြာ သတိထားမိေစရန္ ႏွင့္ က်န္းမာေရးဗဟုသုတမ်ား တိုးပြားေစရန္သာ ရည္ရြယ္ပါသည္။ ေရာဂါရွာေဖြျခင္းႏွင့္ ေဆး၀ါးကုသျခင္းမ်ားကိုမူ တတ္သိကၽြမ္းက်င္ေသာ ဆရာ၀န္မ်ားႏွင့္သာ တိုင္ပင္ျပသ၍  ကုသမႈခံယူသင့္ ပါသည္။

www.myanmarhealthcentre.com