ေသြးတိုးေရာဂါ

ေသြးတိုးေရာဂါ

 ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ၁၄၀/၉၀ MMhG ႏွင့္ အထက္ရွိပါက ေသြးတိုးေရာဂါဟု သက္မွတ္သည္။

 ေသြးတိုးေရာဂါသည္ အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အသက္ၾကီးသူမ်ားတြင္ အေၾကာင္းရင္းခံမရွိဘဲ ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ျပီး အသက္ငယ္သူမ်ားတြင္ အျခားအေၾကာင္းရင္းခံ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသြးတိုးႏိုင္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ၊ ေဟာ္မုန္းဂလင္းေရာဂါ ၊ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ား၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားေၾကာင့္ ေသြးတိုးႏိုင္ပါသည္။
ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္ေသာအေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ

• အငန္ ၊ အဆီႏွင့္ ဟင္းခ်ိဳမႈန္႔ အစားမ်ားလြန္းျခင္း
• အ၀လြန္ျခင္း
• ေဆးလိပ္ ၊ အရက္ေသာက္သံုးျခင္း
• အခ်ိဳ႕ေဆး၀ါးမ်ားေသာက္သံုးေနျခင္း (ဥပမာ - ပဋိသေႏၶတားေဆးမ်ား)
• ကိုယ္၀န္ေဆာင္ျခင္း

• ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိျခင္း
• မိဘမ်ိဳရိုးတြင္ ေသြးတိုးေရာဂါရွိျခင္း
• ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္  အျခားေရာဂါမ်ားရွိျခင္း
• စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း
• ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
မွန္ကန္ေသာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္အေျဖရရွိရန္အတြက္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္းတာရာတြင္ လိုက္နာသင့္ေသာအခ်က္မ်ား
• ေသြးေပါင္မခ်ိန္မိ လူနာကို တိတ္ဆိတ္ျငိမ္သက္ေသာအခန္းတြင္ ၅မိနစ္ခန္႔ထိုင္ျပီး အနားယူေစရပါမည္။
• ေသြးေပါင္ခ်ိန္မည့္ လက္ေမာင္းတြင္တင္းက်ပ္ေသာ အ၀တ္မ်ား မ၀တ္ထားရပါ။
• လက္ေမာင္းကို ႏွလံုးႏွင့္ တေျပးညီ သက္ေတာင့္သက္သာ အေနအထားမွာ ရွိေစရပါမည္။
• ေသြးေပါင္ခ်ိန္စက္ အသံုးျပဳရာမွာလည္း စံညႊန္းမီေကာင္းမြန္ေသာစက္ကို အသံုးျပဳသင့္ျပီးသင့္ေတာ္ေသာ လက္ေမာင္းပတ္ အရြယ္အစား ျဖစ္ရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။

အႏၱရာယ္ရွိေသာလကၡဏာမ်ား

• ေလျဖတ္ျခင္း ၊ ေလျဖန္းျခင္း
• ႏွလံုးၾကီးျခင္းေၾကာင့္ အေမာေဖာက္လာျခင္း
• ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းျခင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း
• ေျခေထာက္ေသြးေၾကာမ်ား က်ဥ္လာျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လမ္းေလ်ာက္စဥ္ ေျခေထာက္ၾကြက္သားမ်ား နာလာျခင္း
• မ်က္စိဆံျခည္မွ်င္ေသြးေၾကာမ်ား ေသြးယိုစမ့္ျခင္းႏွင့္ မ်က္စိအျမင္လႊာပ်က္စီးျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အျမင္မ်ားမႈန္၀ါးျခင္း
• ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းေၾကာင့္ ဆီးတြင္အနည္ပါျခင္း  ၊ ဆီးဆိပ္တက္ျခင္းႏွင့္ ေျခေထာက္ေဖာေရာင္ျခမ္း

အထက္ပါလကၡဏာမ်ားျဖစ္ေပၚလာပါက နီးစပ္ရာေဆးရံု ၊ ေဆးခန္းသို႔ အျမန္ဆံုးသြားေရာက္ ျပသကုသမႈခံယူပါ။

ေသြးတိုးေရာဂါကုသျခင္း

ေသြးတိုးေရာဂါရွိပါက ေဆး၀ါးႏွင့္ ကုသျခင္းအျပင္ ေအာက္ပါ အျပဳအမူ အေနအထိုင္မ်ားကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။
• သင့္ေတာ္ေသာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရွိေအာင္ ထိန္းျခင္း (ခႏၶာကိုယ္အညႊန္း (BMI) ၁၈.၅ မွ ၂၄.၉ ကီလိုဂရမ္/စတုရန္းမီတာ)
• အသီးအႏွံႏွင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား ၊ အဆီနည္းေသာ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား စားသံုးျခင္း
• ျပည့္၀ဆီ (ဥပမာ - ၀က္ဆီ ၊ အမဲဆီ ကဲ့သို႔ေသာ တိရိစၦာန္မွ ရေသာအဆီ ၊ စားအုန္းဆီ ၊ ျပန္ေၾကာ္ဆီကဲ့သ္ု႔ေသာ ပံုေျပာင္းဆီ) ပါေသာ အစားအစာမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း

ေသြးတိုးေရာဂါကုသရာတြင္ ၾကံဳေတြ႕ရတက္ေသာ အခက္အခဲမ်ား

• အခ်ိဳ႕သူမ်ားတြင္ ေသြးတိုးေရာဂါရွိေနေသာ္လည္း ေရာဂါလကၡဏာမျပဘဲ ေသြးတိုး၏ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါမ်ား (ေလျဖတ္ျခင္း ၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းမ်ား) ျဖစ္ေပၚလာမွသာ ေသြးတိုးေရာဂါရွိမွန္း သိရွိတက္ပါသည္။
• ေဆးမွန္မွန္မေသာက္ေသာ လူနာမ်ားတြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ထိန္းရခက္ခဲေသာ ျပႆနာေတြ႕ရွိရပါသည္။
• ေသြးေပါင္ခ်ိန္ထိန္းရန္ ခက္ခဲေသာ အေျခအေနမ်ား ရွိတက္ပါသည္။
ဥပမာ -      ေဆးမွန္မွန္မေသာက္ေသာ လူနာမ်ား
         -       အသက္ ၈၀ ေအာက္ လူနာမ်ားတြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ၁၅၀ / ၉၀ mmHg ရွိရန္
         - ဆီးခ်ိဳ ၊ ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါရွိေသာ လူနာမ်ားတြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ၁၃၀ / ၈၀ mmHg ႏွင့္ ေအာက္တြင္ရွိရန္)
• အခ်ိဳ႕သူမ်ားတြင္ ရည္မွန္းထားေသာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တြင္ ထိန္းထားႏိုင္ရန္အတြက္ ေသြးေပါင္က်ေဆးတစ္မ်ိဳးတည္းႏွင့္ မလံုေလာက္ဘဲ ေဆးႏွစ္မ်ိဳး ၊ သံုးမ်ိဳးေပါင္းရျခင္းမ်ား ရွိတက္ပါသည္။

ကာကြယ္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား

• အမွ်င္ဓါတ္ႏွင့္ ဗိတာမင္မ်ားျပီး လက္ဆက္ေသာသစ္သီး၀လံ ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ႏွံစားသီးႏွံ (ေျပာင္း ၊ လူး ၊ ဆတ္) မ်ားမ်ားစားသံုးျခင္း
• ႏို႕ႏွင့္ဒိန္ခ်ဥ္မ်ားကို အဆီဓါတ္ထုတ္၍စားသံုးျခင္း
• ျပည့္၀ဆီမ်ားအစား ငါးႏွင့္သီးႏွံမ်ားမွရေသာ မျပည့္၀ဆီကို အစားထိုးစားသံုးျခင္း
• ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး (ဥပမာ - ကုလားပဲ) ၊ အေစ့အဆန္ (ဥပမာ - သီဟို႒္ေစ့) ၊ အဆီေပါေသာငါးကို အနည္းဆံုးႏွစ္ၾကိမ္စားသံုးျခင္း
• အငန္ဓါတ္သည္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကိုတက္ေစသျဖင့္ အငန္ဓါတ္မ်ားေသာ ငါးပိ ၊ ငံျပာရည္တို႔ကို ေရွာင္ျခင္း
• အသား / ငါးေျခာက္မ်ားႏွင့္ အသင့္စား အစားအစာမ်ားကိုေရွာင္ျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ ေသြးတိုးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။
ေသြးတိုးေရာဂါရွိပါက လိုက္နာရန္အခ်က္မ်ား
• က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားထဲမွ ညႊန္ၾကားေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကို ပံုမွန္ေသာက္ပါ။
• ေသြးက်ေဆးမ်ားသည္ လူနာတစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အာနိသင္ႏွင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ား မတူတက္သျဖင့္ တစ္ဦးခ်င္း သက္ဆိုင္ရာက်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္စမ္းသပ္ျပီးမွ ေဆးေသာက္ပါ။
• ေသြးေပါင္မွန္မွန္ ခ်ိန္ပါ။
• မ၀လြန္း ၊ မပိန္လြန္း သင့္ေတာ္သည့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရွိေအာင္ ထိန္းသိမ္းပါ။
• သင့္ေတာ္သည့္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈတစ္ခုခုကို ေန႕စဥ္နာရီ၀က္ခန္႔ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ေပးပါ။
• ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ၊ ကြမ္းစားကို ျဖတ္ပါ။
• ငါး ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ အသီးအႏွံမ်ားကို မ်ားမ်ားစားပါ။
• အရက္အလြန္အကြ်ံေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

 ေသြးတိုးေရာဂါကို အခ်ိန္မီသိရွိျပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆးကုသမႈခံယူပါက ေသြးတိုးေရာဂါကို အေျခခံျပီးျဖစ္ေပၚလာမည့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ၊ ေလျဖတ္ေရာဂါ ၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္း ၊ မ်က္စိအျမင္လႊပ်က္စီးျခင္းတို႔ကို အခ်ိန္မွီကာကြယ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သကဲ့သို႔ သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

 Credit to Ministry of Health and Sport