သွေးတွင်း Cholesterol ကျဆင်းရန် အကြံပြုချက် (၁၇) ချက်
************************************
သင့်တွင် သွေးတွင်းကိုလက်စထရောအဆီများနေပါက သင်၏ အစားအသောက်နှင့် လူနေမှုပုံစံကို ပြောင်းလဲခြင်းအားဖြင့် နှလုံးရောဂါ အန္တရာယ်မှ ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ သင်၏ဆရာဝန်က ကိုလက်စထရောကျစေသောဆေးကို ပေးထားစေကာမူ သင်သည် အစားအသောက်နှင့် လူနေမှုပုံစံကို ပြောင်းလဲဖို့ လိုနေသေးပါသည်။ အောက်ပါအကြံပြုချက်များသည် သင်၏သွေးတွင်းရှိ ကိုလက်စထရော ပမာဏကို ကျဆင်းစေရန် များစွာအထောက်အကူပြုနိုင်ပါသည်။
၁။ ကောင်းသောကိုလက်စထရောနှင့် မကောင်းသောကိုလက်စထရော ရွေးချယ်စားသောက်ပါ။
သင်၏ခန္ဓာကိုယ်သည် ပုံမှန် လည်ပတ်ရန်အတွက် အနည်း ငယ်သော ကိုလက်စထရော ပမာဏကို လိုအပ်ပေသည်။ သို့သော် အစားအစာများ အတွင်းမှပြည့်ဝဆီနှင့် ကိုလက် စထရောများကို လျှော့ချရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပြည့်ဝဆီနှင့် အစားအသောက်တွင်ပါသော ကိုလက်စထရောသည် မကောင်းသော အဆီ (LDL) ကို တက်စေပါသည်။ LDL ကိုလက်စထရောသည် နှလုံးသွေးကြောထဲတွင် အဆီကို ပွားများစေ၍ နှလုံးသွေးကြောပိတ် ရောဂါကို ဖြစ်စေပါသည်။ ကောင်းသောအဆီ (HDL) သည် ခန္ဓာ ကိုယ်တွင်းရှိ ကိုလက်စထရောများကို အသည်းသို့ ပြန်၍ သယ်ဆောင် သွားပေးခြင်းအားဖြင့် ဖယ်ရှားပစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ အစားအသောက် ကို ရွေးချယ်စားသောက်ပြီး မကောင်းသောအဆီကို ကျစေခြင်း၊ ကောင်းသောအဆီကို တက်စေခြင်းဖြင့် ဂရုစိုက်သင့်ပါသည်။
၂။ အစားအသောက်ကို ချင့်ချိန်၍ မျှမျှတတစားပါ။
ပုံမှန်အားဖြင့် ထမင်းတစ်ပန်းကန်ပြည့်ရုံခန့်သာ အစားအစာကို စားပါ။ ထမင်းပန်းကန်မောက်မောက် (သို့မဟုတ်) ထမင်းနှစ်ပန်းကန်၊ သုံးပန်းကန်စားသုံးခြင်းသည် ကိုယ်အလေးချိန်ကိုတက်စေပြီး ကိုလက် စထရောကိုလည်း မြင့်တက်စေပါသည်။ လက်တွေ့တွင် အောက်ပါ အတိုင်း ကျင့်သုံးပါ။
ပန်းကန်၏ လေးပုံတစ်ပုံသည် ထမင်း သို့မဟုတ် ပါစတာ သို့ မဟုတ် ဂျုံ၊ ကောက်ညှင်းဖြင့် ပြုလုပ် သော အစားအစာဖြစ်သင့်ပြီး ကျန် လေးပုံတစ်ပုံမှာ အသား၊ ငါး၊ ပဲ စသော ပရိုတင်းဓာတ်ပါသော အစား အစာ ဖြစ်သင့်ပါသည်။ ကျန်လေးပုံ တစ်ပုံသည် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဖြစ် သင့်ပြီး ကျန်လေးပုံတစ်ပုံသည် အသီး အနှံ ဖြစ်သင့်ပါသည်။
၃။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်အသီးအနှံ များများစားပါ။
တစ်နေ့လျှင် စားနေကျအသီးအနှံနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် ၅ ခွက် စာမှ ၉ ခွက်စာ (5 to 9 servings) ကို စားသုံးပါ။ အသီးအနှံ တစ်ခွက်စာ (one serving) စားခြင်း တစ်ခုမှာ သင်၏လက်သီးလုံးခန့်အကြမ်း ဖျင်းအားဖြင့်ရှိပါသည်။ ချက်ပြုတ်ပြီး သား ဟင်းသီးဟင်းရွက် တစ်ခွက်စာ (one serving) စားခြင်းဆိုသည်မှာ သင်၏လက်ခုပ်ထဲတွင်ပါသော ပမာဏ ကို အကြမ်းဖျင်းဆိုလိုပါသည်။ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်နှင့် အသီးအနှံများကို များများ စားခြင်းအားဖြင့် မကောင်းသောအဆီ (LDL) ကို ကျစေသည့်အပြင် ၄င်းတို့ထဲ တွင် Antioxidants အများအပြား ပါ၀င်သဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အထူးကျေးဇူးရှိပါသည်။ ထို့အပြင် အသီးအနှံများများစားခြင်းသည် အဆီများကို လျှော့ချသကဲ့သို့ ဖြစ် ပါသည်။ ထို့အပြင် သွေးပေါင်ချိန်ကိုလည်းကျစေပြီး ကိုယ်အလေးချိန် ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းပေးပါသည်။ ထို့အပြင် Plant sterol များပါသော အစားအစာများ၊ ဥပမာ - အချို၊ မာဂျရင်း၊ ဒိန်ချဉ်နှင့် အလားတူ အစားအသောက်များသည် မကောင်းသောအဆီ (LDL cholesterol) ကို ကျဆင်းစေပါသည်။
၄။ နှလုံးကျန်းမာစေရန် ပင်လယ်စာ စားပါ။
ငါးကို တစ်ပတ်နှစ်ကြိမ်စားပါ။ ငါးသည် ပြည့်ဝဆီနည်းပါးပြီး omega-3 fatty acid အများအပြားပါ၀င်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ Triglyceride ကို ကျဆင်းစေပြီး ကိုလက်စထရောကိုလည်း ကျ ဆင်းစေသည့်အတွက် နှလုံးသွေး ကြောပိတ်ခြင်းကိုလည်း တားဆီး စေပါသည်။ အဆီများသောငါး salmon ငါး၊ တူနာငါး၊ ငါး သေတ္တာငါးများကို ပိုမိုစားသုံးပါ။ သို့သော် ကြော်ပြီးမစားပါနှင့်။ ကျန်းမာစေသော အကျိုးကျေးဇူး များကို ဖျက်ဆီးပစ်သလို ဖြစ်သွား နိုင်ပါသည်။
၅။ ဂျုံကြမ်း၊ ဆန်ကြမ်း၊ အုတ်ဂျုံများကို ပိုမိုစားသုံးပါ။
ဂျုံကြမ်း၊ ဆန်ကြမ်းများတွင်ပါသော အမျှင်ဓာတ်နှင့် ကာဗိုဟိုက် ဒရိတ်ဓာတ်အစုံပါ၀င်သော အစားအစာသည် အဆာခံစေပြီး ပိုမို မစားသုံးမိရန် ကာကွယ်ပေး သလိုဖြစ်စေသည်။ မကောင်း သောအဆီ (LDL) ကိုလည်း ကျဆင်းစေသည့်အတွက် အလွန်အကျိုးရှိပါသည်။ ကိုယ်အလေးချိန်ကိုလည်း သွယ်ဝိုက်၍ ကျဆင်းစေပါ သည်။ ၄င်းအစားအစာများ မှာ ဆန်ကြမ်း၊ ဆန်လုံးညို၊ ပေါက်ပေါက်ဆုပ်၊ ဘာလီ၊ ဂျုံကြမ်းနှင့် ပြုလုပ်သော အစားအစာများ (ဥပမာ - ပေါင်မုန့်ညို နှင့် ကွေကာအုပ်) ဖြစ်ကြပါသည်။
၆။ အခွံမာသီး (Nuts) များကို များများစားပါ။
အကယ်၍ အဆာပြေစားသုံးလိုပါက လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် အခွံမာသီးများသည် အာသာပြေစေ၍ ကိုလက်စထရော ကျစေနိုင်ပါ သည်။ အခွံမာသီးများသည် ဧကမပြည့်ဝဆီ (Monounsaturated fat) များဖြင့် ပြည့်ဝနေပြီး မကောင်းသောအဆီ (LDL) ကို ကျဆင်းစေ သည့် အပြင် ကောင်း သော အဆီ(HDL)ကို မကျဆင်းစေရန်ကာကွယ် ပေးပါသည်။ နေ့စဉ် စားသုံးပါက နှလုံးရောဂါ ဖြစ်နှုန်းကို ကျဆင်းစေ နိုင်သည်ဟုသိရှိရသည်။ ၄င်းတို့သည် အဆီနှင့် ကယ်လိုရီများသည့်အတွက် တစ်နေ့လျှင် လက်တစ်ဆုပ်ခန့်သာ စားသုံး ပါ။ သကြား သို့မဟုတ် ချောကလက်ဖုံးအုပ်ထားသော အခွံမာသီးများ စားသုံးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အခွံမာသီးများမှာ သစ်အယ်သီး၊ မြေပဲ၊ သီဟိုဠ်စေ့၊ သစ်ကြားသီး၊ ဗာဒံစေ့၊ pistachios နှင့် Almonds သီး တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။
ရ။ မပြည့်ဝဆီများသည် နှလုံးကို ကာကွယ်နိုင်သည်။
ကျွန်ုပ်တို့သည် တစ်နေ့လျှင် လိုအပ်သောကယ်လိုရီပမာဏ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အဆီစားသုံးခြင်းမှ ရရှိသင့်သည်။ သို့သော် အဆီအမျိုးအစားအပေါ် မူတည်ပါသည်။ မပြည့်ဝသော အဆီများမှာ မုန်ညင်းဆီ၊ သံလွင်ဆီနှင့် နေကြာဆီတို့သည် မကောင်း သောအဆီ (LDL) ကို ကျဆင်းစေရုံသာမက ကောင်းသောအဆီ (HDL) ကို မြင့်တက်စေသည်။ ပြည့်ဝဆီများဖြစ်သည့် ထောပတ် နှင့် စားအုန်းဆီများသည် မကောင်းသောအဆီ (LDL) ကို မြင့်တက်စေသည်။ကောင်းသော အဆီများသည် ကယ်လိုရီများကို တန်းတူပေးနိုင်သည့်အတွက် အဆီမှန်သမျှကို သင့်တင့်ရုံသာ စားသုံးပါ။
၈။ ပဲများများစား၍ ထမင်းနည်းနည်းစားပါ။
လူတို့သည် ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ်ဓာတ်ကို တစ်နေ့တာလှုပ်ရှားမှု အတွက် စွမ်းအားအဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။ ဆန်ကြမ်း၊ ဂျုံကြမ်းဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော အစားအစာများ တွင် လည်းကောင်း၊ ပဲများတွင် လည်းကောင်း အမျှင်ဓာတ် (fibre) ပေါများစွာပါ၀င်သည့် အတွက် သွေးသကြားဓာတ်ကို အနည်းငယ်သာတက်စေပါသည်။ ၄င်းသည် ကိုလက်စထရောကို ကျစေပြီး အဆာပိုခံစေပါသည်။ အဖြူရောင်ပေါင်မုန့်၊ အာလူး၊ အဖြူရောင်ဆန်နှင့် လုပ်သောမုန့်များသည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို လျင်မြန်စွာ အများအပြားတက်စေသည့်အတွက် မြန်မြန်ဆန်ဆန်ဆာပြီး များများစားချင်အောင် တွန်းအားပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်စေပါသည်။
၉။ သွက်လက်လှုပ်ရှားအားကစား လုပ်ပါ။
တစ်နေ့လျှင် နာရီဝက်ခန့်၊ တစ်ပတ်ကို ၅ ရက်ခန့် လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ပါ။ ပြင်းထန်သောလှုပ်ရှားမှု၊ ဥပမာ - အမြန်လမ်းလျှောက်ခြင်းကို တစ်နေ့ မိနစ် ၂၀၊ တစ်ပတ် ၃ ရက်ခန့်သာ ပြုလုပ်လျှင် လုံလောက်ပါ သည်။ ၄င်းတို့သည် မကောင်းသောအဆီ (LDL) ကို ကျဆင်းစေပြီး ကောင်းသော အဆီ (HDL) ကို မြင့်တက်စေပါသည်။ ကိုယ်လက် လေ့ကျင့်ခန်းကို ၄င်းထက် ပို၍ လုပ်နိုင်လျှင် ပို၍ကောင်းမည် ဖြစ်ပါသည်။ ကိုယ်လက်လေ့ကျင့် ခန်း ပုံမှန်လုပ်ခြင်းအားဖြင့် ပုံမှန် ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းသိမ်းနိုင် ပြီး နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ မိနစ် ၃၀ ခန့် ဆက်တိုက်မလှုပ်ရှားနိုင်လျှင် ၁၀ မိနစ်စီခွဲ၍ ပြုလုပ်နိုင် ပါသည်။
၁၀။ လမ်းလျှောက်ပါလေ။
အကယ်၍ သင်သည် ပြင်းထန်သောလှုပ်ရှားမှုကို မလုပ်ချင်လျှင် သို့မဟုတ် အားကစားခန်းမ (Gym) သို့သွားရန် ရွံမုန်းနေပါလျှင် လမ်းလျှောက်ခြင်းသာ ပြုလုပ်လိုက်ပါ။ ပို၍ကျန်းမာသန်စွမ်းစေ၍ လမ်းလျှောက်ခြင်းသည် သင့်ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းသော ဖိနပ် တစ်စုံသာ ဖြစ်ပါသည်၊၊ ဒါမှမဟုတ် Aerobic Exercise ပြုလုပ် လျှင်လည်း ရပါသည်။ ၄င်းတို့သည် လေဖြတ်ခြင်းနှင့် နှလုံးရောဂါ ကို လျော့နည်းစေပြီး ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကိုလည်း ကျဆင်းစေ၍ အရိုးကိုလည်း သန်မာစေသည်။ အကယ်၍ အခုမှစ လမ်းလျှောက်ရန် စဉ်းစားထားလျှင် အစဦးဆုံး ၁၀ မိနစ်ခန့်သာ လမ်းလျှောက်ပြီး နောက်မှ တဖြည်းဖြည်းတိုး၍ လမ်းလျှောက်ပါ။
၁၁။ လုပ်ငန်းခွင်နှင့် အိမ်တွင် ပိုမိုလှုပ်ရှားပါ။
အကယ်၍ သင်သည် Gym လည်း မသွားလို၊ အမြန် လမ်း လျှောက်ခြင်းနှင့် ရိုးရိုးလမ်းလျှောက် ခြင်းလည်း မလုပ်လိုလျှင် သို့ မဟုတ် ပြုလုပ်ရန် အချိန်မရှိပါလျှင် နောက်တစ်နည်းရှိပါသည်။ ၄င်းမှာ သင်၏ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုကို သင်၏ တစ်နေ့တာ လုပ်ငန်းခွင်တွင် ထည့်သွင်းလိုက်ပါ။ ဥပမာ ပန်းပင်စိုက်ခြင်း၊ ကခြင်း၊ ဓာတ်လှေကား မစီးဘဲ လှေကားဖြင့် အပေါ်တက် - အောက်ဆင်း ပြုလုပ်ခြင်း၊ အိမ်မှု ကိစ္စများတွင်လည်း လျင်မြန်စွာ သန့်ရှင်းရေးပြုလုပ်ခြင်းတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖုန်ခါခြင်းကို လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ် သည်ဟု မမှတ်ယူပါနှင့်။
၁၂။ သင့်ကျန်းမာရေးကို သင်ကိုယ်တိုင် ဂရုစိုက်ပါ။
သင့်တွင် သွေးတွင်း ကိုလက် စထရောဓာတ် များနေပါက သင်၏ ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်၍ နည်းလမ်း ပေါင်းစုံဖြင့် ကိုလက်စထရောကို ကျဆင်းစေရန် ပြုလုပ်ပါ။ အစား အသောက်ကို ထိန်းပါ။ ကိုယ် အလေး ချိန်ကို လျှော့ချပါ။ လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန် လုပ်ပါ။ ဆေးမှန်မှန်သောက်ပါ။
၁၃။ ပြင်ပဆိုင်တွင် သတိထားဆင်ခြင်၍ စားသောက်ပါ။
စားသောက်ဆိုင်များတွင် ချက်ပြုတ်ကြော်လှော်သော အစား အသောက်များတွင် ပြည့်ဝဆီများ၊ ကယ်လိုရီများနှင့် ဆိုဒီယမ်များ လွန်ကျွံစွာ ပါတတ်ပါသည်။ စားသောက်ရာတွင် ကြော်သော အစား အစာများကိုရှောင်ပြီး ပြုတ်သော၊ ပေါင်းသော၊ ချက်သော အစားအစာ များကိုသာမှာ၍ စားသောက်ပါ။ တို့စရာများကို နည်းနည်းချင်းသာ စားသောက်ပါ။ ဟင်းမှာလျှင်လည်း ပွဲကြီးမမှာဘဲ ပွဲသေးသာမှာပါ။
၁၄။ လှည့်ကွက်ကလေးများကို သတိထားပါ။
အစားအသောက်များ၏ အထုပ်အပိုးတွင်ပါသော အာဟာရ တန်ဖိုးများကို ဖတ်ရှုရာတွင် သေချာစွာဖတ်ရှုပါ။ အာဟာရတန်ဖိုး များသည် တစ်ခွက်စာတွင်ပါ၀င်သော အာဟာရတန်ဖိုး ဟုတ်၊ မဟုတ် စစ်ဆေးပါ။ အချို့သော အာဟာရတန်ဖိုးများသည် နှစ်ခွက်စာတွင် ပါ၀င်သော အာဟာရတန်ဖိုးများကို ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဒုတိယအချက် whole grain ဆိုသော စကားလုံးပါသည်ကို ဟုတ်၊ မဟုတ် သေချာစွာကြည့်ပါ။ တတိယအချက်အနေဖြင့် 'zero cholesterol' ဟု ဖော်ပြထားသော်လည်း မကောင်းသော ကိုလက် စထရော (LDL) ကို မြင့်တက်စေနိုင်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ ပြည့်၀ သောအဆီများကို ပါ၊ မပါ စစ်ဆေးကြည့်ပါက သိရှိနိုင်ပါသည်။
၁၅။ စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ပါ။
များသောအားဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှု ရှိလျှင် သွေးတိုးရောဂါဖြစ်နိုင်သည်။ ၄င်းမှတစ်ဆင့် နှလုံးသွေးကြောပိတ် ရောဂါကို ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ ထို့ အပြင် စိတ်ဖိစီးမှုကလည်း ကိုလက် စထရောပမာဏကို တက်စေနိုင် သည်ကို လက်ရှိစမ်းသပ်မှုများအရ တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ စိတ် ဖိစီးမှုပြေလျော့စေသော လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ တရားထိုင်ခြင်းများ၊ Biofeedback များဖြင့် လျှော့ချသင့်သည်။ အလွယ်ကူဆုံးနည်းမှာ အသက်ပြင်းပြင်းရှူသွင်း၍ ပြင်းပြင်းရှူထုတ်သောလေ့ကျင့်ခန်း ဖြစ် ပါသည်။ ၄င်းကို မည်သည့်နေရာတွင်မဆို ပြုလုပ်၍ရပါသည်။
၁၆။ ကိုယ်အလေးချိန်ကို လျှော့ပါ။
ဆုံးရှုံးခြင်းသည် အောင်မြင်ခြင်း၏အစ ဖြစ်ပါသည်။ ကိုယ် အလေးချိန်ကို လျှော့ချခြင်းသည် နှလုံးရောဂါကိုတားဆီးရာတွင် အကောင်းဆုံးသောနည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပါ သည်။ ၀ခြင်းသည် ကိုလက်စထရောကို မြင့်တက်စေရုံသာမက သွေးတိုးရောဂါနှင့် ဆီးချိုရောဂါကိုလည်း ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ ၄င်းတို့အားလုံးသည် နှလုံးသွေးကြောကျဉ်း ရောဂါနှင့် သွေးကြောပိတ်ရောဂါကို ပိုမို၍ အားပေးကြသော အကြောင်းအရာ ဖြစ် သည်။ သို့ဖြစ်၍ ကိုယ်အလေးချိန်ကိုချလျှင် အထူးသဖြင့် ဗိုက်မှအဆီကိုချလျှင် ကောင်းသောအဆီကို မြင့်တက် စေပြီး မကောင်းသောအဆီကို ကျစေပါသည်။
၁၇။ ဆရာဝန်၏ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း လိုက်နာပါ။
ကိုလက်စထရောကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ခြင်းသည် တစ်သက်လုံး ပြုစေအပ်သော တစ်သက်တာကိစ္စ ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ သင်၏ ဆရာဝန်ကို မှန်မှန်တွေ့ပြီး သင်၏ကျန်းမာရေးကို စစ်ဆေးပါ။ သင့် ဆရာဝန်၏ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း အစားအသောက်၊ ဆေးဝါးများကို မှန်မှန်သုံးဆောင်ပြီး လေ့ကျင့်ခန်းများကို မှန်မှန်လုပ်ဆောင်ပါ။ သို့ဖြစ်၍ သင်နှင့် သင်၏ဆရာဝန် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် ကိုလက် စထရောကို ကျစေပြီး သင်၏နှလုံးကို အမြဲတမ်း ကျန်းမာသန်စွမ်း နေအောင် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ပါမည်။
ပါမောက္ခဦးတင်လတ် (နှလုံးအထူးကုဆရာဝန်ကြီး)
DrZiwakmagazine
